Deze week schreeuwden enkele werkgeversorganisaties moord en brand. Het prikklokarrest van het Brusselse arbeidshof zou de relatie tussen werkgevers en werknemers terug naar de vorige eeuw torpederen. Het klopt inderdaad dat het prikklokarrest sommige Belgische werkgevers verplicht om een tijdsregistratiesysteem in te voeren, maar op basis van de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie (waar de Belgische wetgeving niet helemaal mee strookt) zat dat er al langer aan te komen. Bovendien is er allesbehalve sprake van een algemene verplichting en gaat het voornamelijk om een bewijsrechtelijk probleem dat ook op andere manieren kan worden verholpen.
Verplichte tijdregistratie door Belgische bedrijven
Midden 2019 oordeelde het Europees Hof van Justitie dat de Europese lidstaten bedrijven moeten verplichten om een systeem op te zetten om de arbeidstijd van werknemers te registreren. Dat hoeft geen prikklok te zijn maar kan ook perfect een tijdregistratieapp of een ander systeem zijn. Zelfs een papieren systeem waarbij werknemers hun uren noteren en indienen volstaat. Het belangrijkste is dat er nauwkeurig wordt vastgesteld hoeveel uren en overuren een werknemer presteert en dat men kan controleren of de rusttijden worden gerespecteerd.
De uitspraak van het Europese Hof van Justitie kwam er na een zaak tussen een Spaanse vakbond en de Spaanse afdeling van Deutsche Bank, waarbij de Spaanse vakbond hekelde dat de werknemers niet konden bewijzen dat ze overuren presteerden. Unizo en Voka verwachtten aanvankelijk weinig gevolgen voor de Belgische bedrijven. Of ze die uitspraak op meer dan ijdele hoop baseerden, is niet duidelijk. Met het prikklokarrest van het Brusselse arbeidshof wordt de impact van de uitspraak van het Europese Hof van Justitie nu voor het eerst duidelijk.
Prikklokarrest van het Brusselse arbeidshof
In het prikklokarrest van het Brusselse arbeidshof (22/05) oordeelde het hof dat een ontslagen werknemer recht heeft op de uitbetaling van overuren als de werkgever geen tijdsregistratiesysteem heeft. Het volgt hierbij de redenering van het arrest van het Europese Hof van Justitie dat de bewijslast bij de werkgever legt: het is de werkgever die moet bewijzen of en hoeveel uren en overuren er werden gepresteerd en het staat de werknemer vrij om het tegenbewijs te leveren. Bij een redelijke claim door de werknemer is het dan ook de werkgever die moet bewijzen dat er geen overuren werden gepresteerd. Kan hij dat niet bewijzen, dan moet hij de overuren uitbetalen.
Gevolgen voor de Belgische werkgever
In de media werd op basis van het Prikklokarrest geconcludeerd dat Belgische werkgevers nu wel een tijdsregistratiesysteem moeten hebben, maar dat is te kort door de bocht. Het gaat nog steeds enkel en alleen om een bewijsrechtelijke kwestie. Wettelijk gezien blijft tijdsregistratie in België enkel verplicht bij glijdende uurroosters en bij deeltijdse werknemers die van het normale werkrooster afwijken. In alle andere gevallen is een tijdsregistratiesysteem niet verplicht en hoeft u dus ook geen boetes of iets dergelijks te verwachten.
Wel moet een werkgever goed nadenken over de bewijsrechtelijke problemen waar hij zonder tijdsregistratiesysteem tegenaan kan lopen. Hij kan op twee manieren met het prikklokarrest omgaan. In de eerste plaats kan hij duidelijke instructies uitschrijven over hoe overuren moeten worden gepresteerd. Door bijvoorbeeld overuren te verbieden, is de kous ook meteen af. Er staat immers nergens dat de werkgever enkel via een tijdsregistratiesysteem de gepresteerde overuren kan bewijzen. Als een werkgever op basis van werkschema’s, reglementen, afspraken en dergelijke meer kan aantonen dat er in de onderneming geen overuren worden gepresteerd, hoeft hij ook geen claim te vrezen. Daarnaast kan hij bij het presteren van overuren ook telkens het een en ander op papier zetten. Een schriftelijke toestemming voor exact twee overuren op een welbepaalde datum is dan ook voldoende duidelijk.
Worden er wel overuren gepresteerd en zijn er geen duidelijke instructies? Dan is een tijdsregistratiesysteem de enige juiste keuze. Daarom hoeven er nog geen badges of prikklokken te worden geïntroduceerd. Een eenvoudige tijdregistratie-app volstaat, net zoals het schriftelijk bijhouden van overuren. Via onze website kunt u verschillende tijdregistratie-apps vergelijken. Vaak is er voor enkele euro’s per maand al een geschikte oplossing te vinden.
Volledigheidshalve moeten we zeggen dat dit natuurlijk maar een eerste interpretatie is binnen een enkele specifieke situatie, waardoor andere hoven en rechtbanken in andere zaken het arrest van het Europese Hof van Justitie anders kunnen interpreteren. Daarnaast is het nog niet duidelijk of de Belgische wetgever de wetgeving zal aanpassen in de lijn van de rechtspraak door het Europese Hof van Justitie.
